آشنایی با سیستم اعلام حریق هوشمند و کارکرد آن

در قرن هفدهم، مردانی با نردبان و سطل‌های آب، خیابان‌های نیویورک را پیاده طی می‌کردند تا آتش‌سوزی‌های ایجاد شده را مهار کنند. حالا چند قرن بعد، اعلام حریق به شکل هوشمند انجام می‌شود و اگر جایی آتش بگیرد یک سیستم هوشمند، آتش‌سوزی را به دیگران اطلاع می‌دهد. امروزه کمتر ساختمانی را می‌توان یافت که سیستم هوشمند اعلام حریق نداشته باشد. این سیستم باعث می‌شود از شعله‌ور شدن آتش و خسارت بیشتر جلوگیری کند.

یانوس در این مطلب قصد دارد به این پرسش پاسخ دهد که سیستم اعلام حریق هوشمند چیست و چه کاربردی دارد.

سیستم اعلام حریق هوشمند چیست؟

اگر بخواهیم مفصل به این سؤال پاسخ دهیم باید بگوییم مجموعه‌ای متشکل از سنسورها، دتکتورها، آژیرها و تجهیزات بصری است که در زمان حریق طبق برنامه از قبل تعیین شده به کاربران سیستم هشدار آتش‌سوزی داده و محل دقیق آتش را نمایش می‌دهد. البته باید عنوان کرد سیستم اعلام حریق در دو مدل مختلف به بازار عرضه می‌شود. سیستم اعلام حریق متعارف و سیستم اعلام حریق آدرس پذیر، دو نوع مختلف سیستم اعلام حریق است که درباره آنها مطالب بیشتری بیان می‌کنیم.

نحوه کار سیستم اعلام حریق هوشمند یا آدرس‌پذیر

قبل از آنکه توضیح دهیم روش کار سیستم اعلام حریق هوشمند چیست؟ بهتر است تعریفی از دو سیستم مورد اشاره ارائه دهیم و بعد نحوه کار توضیح داده شود.

سیستم اعلام حریق متعارف: این سیستم که به آن CONVENTIONAL  نیز گفته می‌شود با استفاده از مجموعه دتکتورها، سنسورها و تجهیزات سمعی بصری منطقه‌ای که دچار حریق شده است را به افراد اعلام می‌کند.

سیستم اعلام حریق هوشمند چیست؟ همان سیستم اعلام حریق است با این تفاوت که در این سیستم، دستگاه با استفاده از تجهیزات محل دقیق حریق را مشخص می‌کند.

حال که دانستیم سیستم اعلام حریق آدرس پذیر چیست؟ باید بدانیم این سیستم چگونه محل دقیق حریق را اعلام می‌کند. اینکه چگونه این سیستم محل دقیق حریق را اعلام می‌کند، به نحوه ارتباط بین پنل مرکزی و دتکتورها مربوط می‌شود.

اصولاً سیستم‌های اعلام حریق، سیستم‌های مرکزی هستند؛ یعنی بخش فرماندهی در پنل مرکزی قرار دارد. در سیستم اعلام حریق هوشمند هر دتکتور با یک آدرس جداگانه با پنل ارتباط برقرار می‌کند. یعنی اجزاء سیستم هرکدام با یک کد مخصوص به پنل متصل می‌شوند و در زمان آتش‌سوزی پنل، از طریق نرم‌افزار داخل حافظه، آدرس را خوانده و محل حریق را به کاربر اعلام می‌کند.

برای اینکه این آدرس‌دهی به‌درستی انجام شود، کلیه اجزاء در یک لوپ قرار می‌گیرند و هرکدام به طور جداگانه با پنل مرکزی ارتباط برقرار می‌کنند. در سیستم حریق آدرس‌پذیر، کلیه دتکتورها همواره در حالت فعال قرار دارند و به‌هیچ‌وجه ارتباط خود را با پنل مرکزی از دست نمی‌دهند.

زمانی که یک حریق رخ می‌دهد، تجهیزات جانبی آتش را حس کرده و اعلام حریق می‌کند. این اجزاء عبارت‌اند از:

دتکتورها: سنسورهای چشمی، حس‌گرهای دود، حس‌گرهای گاز و سنسورهای دمایی از جمله دتکتورهایی هستند که در سیستم اعلام حریق هوشمند وجود دارند. این سنسورها به‌محض اینکه دود، کوچک‌ترین شعله یا گازهای سمی را حس کنند به پنل مرکزی اعلام خطر کرده و پنل به ‍آژیرها فرمان می‌دهد تا آلارم را فعال کنند. آدرس این سنسورها در نمایشگر پنل مرکزی نشان داده می‌شود.

پنل مرکزی: هر سنسور یا مجموعه‌ای از سنسورها به یک برد متصل است. این بردها درون پنل مرکزی جانمایی می‌شوند. پنل مرکزی مغز متفکر سیستم است. با کنترل ورودی و خروجی، اعلام حریق، خطای سنسور و مرکز حریق را کشف می‌کند.

آژیر و چراغ چشمک‌زن: جدای از حسگر و دتکتورها، آژیر و چراغ چشمک‌زن نیز در اعلام حریق مؤثر هستند. پنل مرکزی بعد از دریافت اخطار سنسورها، یک خروجی به آژیر داده و موجب آلارم می‌شود.

حال شاید در ذهن مخاطب این سؤال پیش بیاید که روش آدرس‌دهی این سیستم چگونه است؟ مهندسان سه‌راه برای آدرس‌دهی پنل مرکزی در نظر گرفته‌اند. این سه‌راه عبارت است از:

1. آدرس‌دهی مانوئل یا دستی: کمتر دستگاهی امروزه مجهز به آدرس‌دهی دستی است. برای آدرس‌دهی به شکل دستی نیاز است از پراب اعداد استفاده کنیم.
2. آدرس‌دهی فیزیکی: در این روش از دو طریق دیپ سوئیچ و کلیدگردان استفاده می‌شود. دیپ سوئیچ به دلیل سختی در آدرس‌دهی، امری متداول نیست؛ اما استفاده از کلیدگردان ساده و آسان است و خریداران زیادی این نوع آدرس‌دهی را انتخاب می‌کنند.
3. آدرس‌دهی اتوماتیک: در این روش پنل مرکزی بعد از نصب تجهیزات، خود اقدام به آدرس‌دهی می‌کند. یعنی زمانی که دستگاه در حال تست است، اولین اتصال یک حسگر موجب ارسال یک هشدار به پنل می‌شود. پنل بعد از درک هشدار، آن اعلام یا اتصال را آدرس‌دهی کرده و در سیستم خود ذخیره می‌کند.

کاربرد سیستم اعلام حریق هوشمند

حال وقت آن رسیده است که بدانیم کاربرد این سیستم چیست؟ همه ما می‌دانیم ایجاد حریق غیرعادی امری ناگهانی نیست و باید زمانی سپری شود تا آتش شعله‌ور شود. از همین رو اگر سیستم هشدار سریع فعال شده و اعلام خطر کند، شعله‌وری آتش کمتر می‌شود، اما مسئله‌ای که وجود دارد، اعلام حریق در مراکز بزرگ است. تصور کنید در یک کارخانه بزرگ اعلام حریق شود. پیداکردن منطقه حریق در یک کارخانه ده هکتاری کاری سخت و طاقت‌فرساست، حال‌آنکه در سیستم اعلام حریق هوشمند نمایشگر پنل مرکزی، محل دقیق آتش را نشان می‌دهد. پس کاربرد سیستم اعلام حریق آدرس پذیر به‌واسطه تعیین محل دقیق آتش در مکان‌های بزرگ و گسترده است که سریع بتوان محل آتش را پیدا و آتش را خاموش کرد.

تفاوت سیستم اعلام حریق متعارف و آدرس‌پذیر

برای اینکه بدانیم تفاوت سیستم اعلام حریق متعارف با هوشمند چیست؟ باید به‌غیراز آدرس‌دهی چند مورد دیگر را نیز بررسی کنیم.

اولین تفاوت: نمایشگر

اشاره شد سیستم اعلام حریق هوشمند که به آن آدرس‌پذیر یا Addresable نیز گفته می‌شود، محل دقیق آتش را مشخص می‌کند. برای نشان‌دادن آدرس آتش، پنل مرکزی مجهز به یک صفحه‌نمایش است که آدرس روی آن جک می‌شود یا خطایی که بعث آلارم یک سنسور شده است را به ما نشان می‌دهد؛ اما در سیستم اعلام حریق متعارف تنها منطقه مشخص می‌شود و محل دقیق نمایش داده نمی‌شود. در سیستم متعارف انتهای شاخه‌ها End Of Line مقاومت‌هایی وجود دارد که زون‌های فعال شده توسط یک چراغ مشخص می‌شود؛ اما در سیستم آدرس‌پذیر نمایشگر محل دقیق را نشان می‌دهد.

دومین تفاوت سیم‌کشی

سیم‌کشی در ساختمان اعلام حریق متعارف توسط دو سیم انجام می‌شود، اما در سیستم اعلام حریق هوشمند یا آدرس‌پذیر، سیم‌کشی توسط یک سیم انجام می‌شود که اصطلاحاً گفته می‌شود همه تجهیزات بر روی یک لوپ قرار می‌گیرند. قرارگرفتن همه تجهیزات بر روی یک لوپ و به‌صورت موازی موجب می‌شود تا اگر سیستم دچار خطا یا خرابی شود، همه دستگاه‌ها از مدار خارج نشوند بلکه از طرف دیگر همچنان بر روی مدار باقی بمانند. حتی اگر بخواهیم یک دتکتور را به دلیل خرابی از مدار خارج کنیم، هیچ مشکلی رخ نمی‌دهد و از سمت دیگر دستگاه‌ها داخل لوپ باقی می‌مانند.

اما در سیستم متعارف کار این‌گونه نیست و هر دتکتور برای خود یک سیم جداگانه دارد و همین امر موجب می‌شود اگر یک دستگاه از مدار خارج شود کل سیستم دچار اختلال شود.

سومین تفاوت: هزینه

تفاوت دیگری که باید در مورد آن بدانیم، مسئله هزینه پرداختی برای هر سیستم است. این مسئله باید از دو منظر بررسی شود. اول، هزینه پرداختی در مورد تجهیزات است.

 میزان هزینه کرد برای خرید تجهیزات در سیستم اعلام حریق متعارف کمتر از سیستم اعلام حریق هوشمند یا آدرس‌پذیر است. در سیستم متعارف ما با محدودیت تجهیزات روبرو هستیم و به دلیل زون‌بندی نمی‌توان بیش از ۲۵ ابزار به دستگاه متصل کرد، اما در سیستم آدرس‌پذیر به دلیل آنکه همه تجهیزات بر روی یک لوپ قرار می‌گیرند، محدودیتی در اتصال تجهیزات وجود ندارد. نکته دیگر آنکه چون در سیستم اعلام حریق هوشمند یا آدرس‌پذیر باید محل دقیق حریق مشخص شود؛ لذا لازم است که همه مکان‌ها تحت نظارت حسگرها واقع شوند. پس برای خرید سیستم اعلام حریق هوشمند، باید مبلغ بیشتری نسبت به سیستم اعلام حریق متعارف پرداخت شود.

دیدگاه دیگری که باید در مورد هزینه پرداختی در سیستم‌ها به آن توجه کرد، هزینه نصب، تعمیر و نگهداری است. در سیستم اعلام حریق آدرس پذیر یا هوشمند برای سیم‌کشی شما نیاز به یک سیم دارید و این یعنی صرفه‌جویی در زمان نصب و هزینه نصب، اما در سیستم اعلام حریق متعارف باید برای هرکدام از تجهیزات یک سیم به سمت پنل مرکزی کشیده شود و این افزایش هزینه در زمان نصب است. نکته دیگر که باید به آن اشاره شود، زمان تعمیر در سیستم اعلام حریق متعارف است. ازآنجاکه در زمان خرابی سیستم متعارف نوع خرابی یا ابزاری که خراب شده مشخص نمی‌شود، تکنسین برای رفع آلارم باید مدت‌ها به دنبال منطقه خرابی بگردد تا مشکل رفع شود. اما در سیستم اعلام حریق آدرس‌پذیر، ازآنجاکه آدرس مشخص است، اگر یکی از تجهیزات خراب شود، به دلیل نشان‌دادن محل خرابی تکنسین سریع و بدون وقفه مشکل را رفع می‌کند.

کلام پایانی

امیدواریم توانسته باشیم تعریفی ارائه دهیم که مشخص کند سیستم اعلام حریق هوشمند چیست. یانوس ارائه‌کننده بهترین برندهای سیستم اعلام حریق است. لطفاً قبل از هر اقدامی ابتدا با کارشناسان ما در یانوس تماس بگیرید.