آشنایی با اجزای سیستم اعلام حریق
آتش‌سوزی اتفاقی معمول و گاه غیرمترقبه است. گاه بر اثر اتصال یک سیم یا انتشار یک شعله کوچک آتش‌سوزی رخ می‌دهد. فرایند آتش‌سوزی امری تدریجی، صعودی و در یک‌لحظه انفجاری است. یعنی امکان دارد، آتش از یک داغ شدن یک لباس روی بخاری شروع شده، دود بلند شود و آتش کوچکی شکل بگیرد. چند لحظه اول آتش‌سوزی اگر کنترل شود، بی‌شک آتش به همه‌جا سرایت نخواهد کرد، اما اگر آتش فراگیر شود در یک دقیقه امکان دارد تنها تلی از خاکستر باقی بماند.
سیستم اعلام حریق یکی از بهترین تجهیزات برای جلوگیری از آتش‌سوزی است. این سیستم با مشاهده دود یا حس کردن دما هشدار داده و باعث حضور افراد و گاه توقف آتش‌سوزی می‌شود.
در این مقاله قصد داریم ضمن معرفی اجزای سیستم اعلام حریق شما را با این سیستم آشنا کرده تا اگر قصد خرید این سیستم را داشید با آگاهی لازم انتخاب خود را انجام دهید.
معرفی اجزای تشکیل دهنده سیستم اعلام حریق
قبل از پرداختن به اجزای این محصول بهتر است به معرفی سیستم اعلام حریق بپردازیم. در واقع سیستم اعلام حریق مجموعه‌ای از تجهیزات الکتریکی است که با مشاهده دود یا حس گرما توسط سنسورها، وقوع آتش را با استفاده از آژیر یا فلاشر به دیگران اعلام می‌کند.
این سیستم از اجزاء مختلفی تشکیل شده است که عبارت است از:
کنترل پنل
اصلی‌ترین و اولین معرفی از اجزای سیستم اعلام حریق، کنترل پنل است. زمانی یک سیستم به‌درستی فعالیت خود را انجام می‌دهد که تمام اجزاء در همکاری کامل با یکدیگر هستند. هماهنگی، تصمیم‌گیری و فرمان توسط کنترل پنل انجام می‌شود. این هماهنگی و فرمان دادن توسط میکروپروسسورها انجام می‌شود. کنترل پنل در انواع مختلف وجود دارد که عبارت است از:
- کنترل پنل متعارف
- کنترل پنل آدرس‌پذیر
- کنترل پنل وایرلس
- کنترل پنل هوشمند
این کنترل پنل‌ها در عملکرد اصلی با یکدیگر مشابه هستند و تنها در سیم‌کشی و دسته‌بندی بردهای سیستم با یکدیگر متفاوت هستند.
دتکتور
یکی دیگر از بخش‌های معرفی از اجزای سیستم اعلام حریق، دتکتور است. دتکتور دستگاه تشخیص آتش‌سوزی است. دتکتورها با جریان برق تغذیه می‌شوند و در بیشتر مواقع از جریان برق ۲۴ ولت تغذیه می‌شوند.
دتکتورها انواع مختلفی دارد که بر اساس نوع حسگر، به دسته‌های مختلف تقسیم‌بندی می‌شود.
- دتکتور حرارتی: این دتکتور طبق سنسور حرارتی که دارد بر اثر دمایی که حس کرده، اعلام خطر می‌کند. این دتکتور برای مکان‌هایی مناسب است که آتش‌سوزی در یک مکان شعله‌ور می‌شود.
- دتکتور دودی: این دتکتور با مشاهده یا درک حس دود، اعلام خطر می‌کند. این نوع حسگر برای مکان‌هایی خوب است که شروع آتش‌سوزی کند است.
- دتکتور شعله‌ای: اگر دتکتور مجهز به سنسور مادون‌قرمز یا امواج الکترومغناطیس است، دتکتور شعله‌ای نام دارد. این دتکتور بر دریافت امواج اعلام خطر می‌کند و بسیار مناسب انبارها و مراکز بزرگ است که آتش‌سوزی در یک مکان بزرگ رخ می‌دهد.
شاسی اعلام حریق
در معرفی اجزای سیستم اعلام حریق نباید شاسی یا شستی اعلام حریق را فراموش کرد، زیرا این بخش از حیاتی‌ترین قسمت‌های سیستم است. در واقع شاسی اعلام حریق، بخش غیراتوماتیک دستگاه است که باید توسط اشخاص فعال شود؛ بنابراین شستی‌ها در مکان‌هایی نصب می‌شوند که در دسترس افراد قرار گیرند. شاسی اعلام حریق نیز مانند دیگر اجزاء در انواع مختلف دیده می‌شود.
- شستی شیشه‌ای: با شکستن شیشه، فرمان به پنل مرکزی ارسال می‌شود.
- شستی فشاری: این شستی نیاز به ضربه برای شکستن شیشه ندارد و تنها با فشار دکمه، فرمان به پنل ارسال می‌شود.
- شستی ضدآب: در کارخانه‌های صنعتی برای اینکه مواد به داخل شستی نفوذ نکند، به‌خصوص مکان‌هایی که دارای رطوبت هستند؛ از شاسی‌های ضدآب استفاده می‌کنند. این شستی‌ها علاوه بر ضدآب بودن به دلیل استاندارد IP از نفوذ گردوغبار نیز درون آن جلوگیری می‌شود. این شستی‌ها با فشار دادن یا ضربه‌زدن فعال می‌شوند.
- شستی ضدانفجاری: در صنایع نفت و گاز ازآنجاکه احتمال دارد، در اثر کوچک‌ترین آتش‌سوزی انفجار رخ دهد و باید سریع به دیگران خبر داد. شستی‌های ضدانفجاری کار گذاشته می‌شود تا در صورت آتش‌سوزی دچار خسارت نشده و افراد بتوانند این کلید را فشار دهند.
آژیر اعلام حریق
واضح‌ترین بخش در معرفی اجزای سیستم اعلام حریق، آژیر خطر است. این وسیله که در زمان وقوع آتش‌سوزی به دیگران اعلام خطر می‌کند در انواع مختلف ساخته می‌شود که عبارت است از:
- آژیر پیزو: آژیر تک‌صدا که در ساختمان‌ها و مراکز تجاری به کار گرفته می‌شود.
- آژیر شیپوری: رایج و معروف‌ترین نوع آژیر که روی ماشین پلیس یا آمبولانس دیده می‌شود.
- آژیر موتوردار: این آژیر دارای یک پروانه است که صدا را به بیرون پرتاب می‌کند. این دستگاه در کارخانه‌ها و مراکز صنعتی استفاده می‌شود.
یک آژیر دارای حداقل صداست. ۶۵ دسی‌بل حداقل صدایی است که یک آژیر داشته باشد تا ما آن را نصب کنیم. مکان نصب آژیر بسته به فضا و موقعیت افراد فرق می‌کند. در سیستم‌های اعلام حریق آدرس‌پذیر؛ آژیر باید در کنار دتکتور بسته شود.
چراغ چشمک‌زن
این چراغ که به آن فلاشر نیز گفته می‌شود در راهروها، پله‌ها و مکان‌هایی نصب می‌شود که افراد در حال رفت‌وآمد هستند. هدف از این فلاشرها آن است که مکان دقیق آتش‌سوزی مشخص شود. در مجتمع‌های ساختمانی که در چندطبقه افراد زندگی می‌کنند در بالای در ورودی یک فلاشر گذاشته می‌شود تا محل دقیق آتش به دیگران اعلام شود. این فلاشرها معمولاً از پنل‌های مرکزی یا پنلی که در ساختمان نصب شده است، فرمان لازم را می‌گیرد و روشن می‌شود. فلاشرها ثابت یا گردان هستند. در معرفی اجزای سیستم اعلام حریق، بعضی از مقاله‌ها به چراغ ریموت سردر منازل به عنوان یک بخش جداگانه اشاره می‌کنند که در واقع این ریموت جزئی از تجهیزات هشداردهنده بصری است و قسمتی جداگانه نیست.
جداکننده اتصال کوتاه
درون سیستم اعلام حریق به کلیدهایی نیاز هست که در زمان آتش‌سوزی اگر قطع برق رخ داد با ایجاد فواصل میان کنتاکت‌ها تنها مدارهایی را از فرمان خارج کند که برق در آنجا قطع شده است و کل مدار از فرمان خارج نشود. ایزولاتور نام همان کلیدی است که در مدار لوپ وجود دارد. زمانی که یک اتصال کوتاه در مدار ایجاد شود، اگر ایزولاتور یا جداکننده وجود نداشته باشد، کل مدار از فرمان خارج می‌شود؛ اما با وجود جداکننده اتصال کوتاه تنها اجرایی که بین دو کلید اتصال کوتاه قرار گرفته‌اند، از مدار خارج می‌شوند. ایزولاتور با خارج کردن قسمتی که اتصال کوتاه، بین آنها ایجاد شده است، اجازه می‌دهد، سیستم اعلام حریق به کار خود ادامه دهد. اگر قرار بر آن است که در معرفی اجزای سیستم اعلام حریق هر جزء را به یک صفت بخوانیم، باید به جداکننده اتصال کوتاه لقب ناجی را بدهیم که اجازه نمی‌دهد سیستم حتی در زمان آتش‌سوزی خاموش شود.
منبع تغذیه
منبع تغذیه به دو شکل درون پنل واقع می‌شود یا به شکل یک ترانس کاهنده و به همراه مدار یک‌سوسازی درون پنل قرار می‌گیرد یا به‌عنوان یک واحد مجزا بیرون از پنل مرکزی قرار گرفته و به پنل وصل می‌شود.
غیر از تفاوت در قرارگیری منبع تغذیه، جریان دهی ورودی این دو منبع نیز با یکدیگر تفاوت دارد. زمانی که منبع داخلی است، قدرت جریان دهی ۲ آمپر است؛ اما برای منابع تغذیه خارجی جریان دهی از ۳ تا ۶ آمپر متغیر است. در معرفی اجزای سیستم اعلام حریق باید به این مطلب اشاره کرد که اگر تعداد زون در سیستم بالاست، باید از منبع تغذیه خارجی استفاده کرد. کار منبع تغذیه که به شکل باتری است، ایجاد جریان الکتریکی در زمان قطعی برق به دلیل آتش‌سوزی است. یعنی اگر آتش‌سوزی باعث شد، برق اصلی قطع شود، منبع تغذیه با ایجاد جریان الکتریکی، مجدد برق را وصل کرده و باعث فرمان در پنل اصلی شود. وصفی که در معرفی اجزای سیستم اعلام حریق برای منبع تغذیه بیان می‌کنیم، لفظ سوپرمن است که در موقع خطر حاضر می‌شود و جان افراد را نجات می‌دهد.
کاربرد اجزای سیستم اعلام حریق
در معرفی اجزای سیستم اعلام حریق باید به کاربرد این اجزاء نیز اشاره کرد. این اجزاء همگی در جهت اعلام هشدار تولید شده‌اند. این اجزاء در واقع یک مجموعه سمعی بصری را ایجاد می‌کند تا به همه افراد با هر سن و هر مشکل هشدار آتش‌سوزی بدهد.
به طور مثال سیستم دتکتور با پخش دود باعث ایجاد هشدار برای افرادی می‌شود که صدا را نمی‌شنود یا سیستم آژیر خطر برای مکان‌های بزرگ مناسب است که افراد در فواصل دور از هم زندگی یا کار می‌کنند. چراغ هشدار برای افراد کم‌شنوا مناسب است.
درهرصورت این سیستم جهت هشدار طراحی شده است و اگر خرید از فروشگاه‌های معتبر صورت بگیرد، امکان شعله‌ور شدن آتش به صفر می‌رسد.
کلام آخر
تلاش کردیم معرفی اجزای سیستم اعلام حریق را به شکل کامل و ساده توضیح دهیم. یانوس تلاش دارد خریداران و مراجعین به صفحه خود را درست راهنمایی کرده تا آنها اگر از یانوس یا هر فروشگاه دیگر قصد خرید داشتند، با آگاهی کامل خرید خود را انجام دهند.
